شبکه‌ای از تونل‌های زیرزمینی که سال‌ها شایعه وجود آن‌ها در زیر قلعه اسفورتزا در میلان به لطف طرح‌های «لئوناردو داوینچی» بر سر زبان‌ها بود، اکنون به‌طور رسمی تأیید شده است.

اسکنرهای لیزری و رادار نفوذی به زمین آشکار کرده‌اند که گذرگاه‌های تاریخی‌ای که در یکی از طرح‌های داوینچی ترسیم شده بودند، در واقع بخشی از مجموعه‌ای از تونل‌های متعدد در این مکان هستند. کارشناسان قصد دارند یک نسخه دیجیتالی همسان از سیستم زیرزمینی قلعه بسازند تا بازدیدکنندگان موزه بتوانند این فضاهای پنهان را تجربه کنند.

آثار هنری لئوناردو داوینچی گسترده و پرآوازه‌اند؛ از شام آخر گرفته تا مرد ویترووی و البته مونالیزا. با این حال، حتی در میان چنین مجموعه‌ای مشهور، هنوز هم می‌توان با شگفتی‌هایی تازه روبه‌رو شد. به تازگی گروهی از پژوهشگران یکی از همین شگفتی‌ها را کشف کرده‌اند: طرحی از یک تونل مربوط به قلعه‌ای متعلق به قرن پانزدهم میلادی.

طرح مورد نظر به قلعه اسفورتزا مربوط می‌شود و در آن تصاویری از تونل‌های زیرزمینی متعددی به چشم می‌خورد که پیش‌تر هرگز یافت نشده بودند. این تیم تحقیقاتی که متشکل از متخصصانی از دانشگاه پلی‌تکنیک میلان، شرکت کدِوینتِک و خود قلعه اسفورتزا بود، با به‌کارگیری فناوری رادار نفوذی به زمین و اسکن لیزری، چندین متر زیر سازه را نقشه‌برداری کردند. در نتیجه، نه تنها تأیید شد تونل‌هایی که داوینچی در آثار خود به آن‌ها اشاره کرده، واقعاً وجود دارند، بلکه به نظر می‌رسد این مسیرها تنها بخشی از یک سامانه پیچیده‌تر و گسترده‌تر در زیر محوطه باشند.

فرانچسکا بیولو پژوهشگر دانشگاه پلی‌تکنیک میلان گفت:

رادار نفوذی به زمین مدل سه‌بعدی را با داده‌هایی از فضاهای شناخته‌شده اما غیرقابل دسترس غنی کرد و گذرگاه‌های ناشناخته‌ای را آشکار ساخت که ایده‌هایی برای پژوهش‌های بیشتر درباره مسیرهای مخفی ارائه می‌دهد.

این قلعه در سده پانزدهم میلادی زمانی که دوک میلان، فرانچسکو اسفورتزا، محل باستانی را بازسازی کرد، حیاتی دوباره یافت. او آن را به قلعه‌ای با برج‌ها، حیاط‌ها و تالارهای مزین به فِرسکو تبدیل نمود. در سال ۱۴۹۴، جانشین او لودوویکو اسفورتزا با ادامه سنت خانوادگی، از داوینچی دعوت کرد تا برای تزئین قلعه آثاری خلق کند. بنا بر گزارش Art Net، در جریان این همکاری، داوینچی سامانه تونل‌های پنهان زیر قلعه را مستند کرده که در مجموعه یادداشت‌های او با نام Codex Forster I ثبت شده است.

کارشناسان بر این باورند که این تونل‌ها در گذشته برای مقاصد نظامی مورد استفاده قرار می‌گرفتند، اما بخش‌هایی از آن‌ها نیز احتمالاً جنبه شخصی و تشریفاتی داشته‌اند. برای مثال، یکی از این گذرگاه‌ها قلعه را به کلیسای باسیلیکای سانتا ماریا دل‌گرازیه متصل می‌کند؛ همان کلیسایی که توسط فرانچسکو ساخته شد و نقاشی شام آخر داوینچی را در خود جای داده است. این کلیسا همچنین محل دفن اعضای خاندان اسفورتزا بوده و ممکن است این مسیر زیرزمینی، راهی سریع‌تر برای رسیدن ساکنان قلعه به آرامگاه عزیزانشان، از جمله همسر لودوویکو، بئاتریچه داسته، فراهم کرده باشد.

اگرچه در حال حاضر ورود به بخش‌های زیرزمینی قلعه ممکن نیست، اما فناوری‌های رادار نفوذی به زمین و اسکن لیزری که برای تأیید وجود این تونل‌ها به کار رفت، می‌تواند چشم‌اندازی تازه از دنیای پنهان زیر قلعه ارائه دهد.

فرانکو گوتزتی استاد ژئوماتیک دانشگاه پلی‌تکنیک میلان گفت:

هدف ما ایجاد یک دوقلوی دیجیتال از قلعه اسفورتزا است؛ مدلی مجازی که نه تنها ظاهر کنونی قلعه را بازنمایی کند، بلکه امکان کاوش در گذشته و بازیابی عناصر تاریخی از میان رفته را نیز فراهم آورد.

افزودن فناوری واقعیت افزوده به این مسیرهای مجازی، می‌تواند به بازدیدکنندگان اجازه دهد تا محیط‌های زیرزمینی و مکان‌های تاریخی غیرقابل دسترس را به گونه‌ای تازه تجربه کنند. آثار لئوناردو داوینچی بار دیگر زمینه‌ساز شگفتی مخاطبان امروزی شده است.