هر چند سال یک بار، با ورود مدل‌های تازه به بازار، عوض کردن گوشی موبایل به یک روال عادی تبدیل شده است. همزمان با کوچک‌تر شدن گوشی‌های هوشمند، قطعات داخلی آن‌ها نیز به کوچک‌تر شدن ادامه می‌دهند و حتی بعضی از آن‌ها برای ثابت ماندن نیاز به چسبانده شدن دارند. این مسئله، تعمیر گوشی‌ها را سخت‌تر می‌کند و بیشتر کاربران ترجیح می‌دهند به جای هزینه تعمیرات پرخرج، یک دستگاه نو بخرند.
با این وجود، جنبش‌های حمایت از حق تعمیر و تقاضای روزافزون برای پایداری، باعث شده تا گوشی‌های اندرویدی که قابل تعمیر هستند، دوباره مورد توجه قرار بگیرند. شرکت‌هایی مثل فیرفون با ارائه طراحی‌های ماژولار که به کاربران اجازه می‌دهند باتری، صفحه نمایش و دیگر قطعات را خودشان عوض کنند، در این زمینه پیشگام هستند. اما آیا این گوشی‌های تعمیرپذیر می‌توانند در بازار اصلی جای خود را باز کنند یا اینکه فقط به عنوان یک انتخاب ویژه برای بخش کوچکی از مشتریان طرفدار محیط زیست باقی می‌مانند؟
سازندگان گوشی‌های هوشمند همواره طراحی‌های باریک و زیبا را بر قابلیت تعمیر ترجیح داده‌اند. شرکت‌ها ادعا می‌کنند که این روش باعث بهبود دوام، مقاومت در برابر آب و کارایی می‌شود. با این حال، به نظر می‌رسد که این کار صرفاً با هدف کسب سود انجام می‌گیرد، زیرا کاربران را مجبور می‌کند تا به جای تعمیر دستگاه‌هایشان، آن‌ها را عوض کنند. از آنجایی که اکثر دستگاه‌ها قطعات لحیم‌شده، پیچ‌های مخصوص و باتری‌های چسبانده‌شده دارند، تعمیر خودسرانه آن‌ها بدون داشتن ابزارهای تخصصی تقریباً غیرممکن است. اما بعضی از شرکت‌ها مانند فیرفون، موتورولا و HMD همچنان به تولید گوشی‌های ماژولار پایبند هستند. برای مثال، فیرفون ۵ این امکان را به شما می‌دهد تا به آسانی قطعاتی مثل باتری، دوربین‌ها، بلندگو و نمایشگر را تعویض کنید.
اگرچه گوشی‌های قابل تعمیر مزایای قابل توجهی برای کاربران به همراه دارند، اما همچنان در مقایسه با سایر انواع گوشی‌ها کمیاب هستند. برای نمونه، برخی از مدل‌های فیرفون در همه کشورها در دسترس نیستند. یک عامل مهم دیگر که شاید مصرف‌کنندگان را از خرید این نوع گوشی‌ها منصرف کند، قیمت بالاتر آن‌هاست. به دلیل ویژگی‌های منحصربه‌فرد این دستگاه‌ها، همواره با چالش‌هایی در زنجیره تأمین و هزینه‌های بالای تولید آن‌ها وجود دارد که در نهایت منجر به استقبال کمتر از این محصولات می‌شود.
از طرفی، طراحی ماژولار گوشی‌ها، جنبه‌های زیبایی و سخت‌افزار آن‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این نوع گوشی‌ها معمولاً از نظر قدرت پردازش و کیفیت دوربین نسبت به مدل‌های پیشرفته و پرچمدار عقب‌تر هستند. همچنین، طراحی ماژولار این گوشی‌ها می‌تواند منجر به ظاهری بزرگ‌تر و حجیم‌تر شود و در نتیجه جذابیت کمتری در مقایسه با طراحی‌های باریک سایر گوشی‌ها داشته باشند. این عوامل می‌تواند تمایل مردم به خرید گوشی‌های قابل تعمیر را کاهش دهد.
یک نگرانی دیگر در مورد گوشی‌های قابل تعمیر، مدت زمان پشتیبانی نرم‌افزاری آن‌هاست. از آنجایی که بسیاری از سازندگان گوشی‌های اندرویدی مانند HMD به‌روزرسانی‌های محدودی برای سیستم عامل ارائه می‌دهند، کاربران برای حفظ امنیت دستگاه‌های خود مجبور به استفاده از رام‌های سفارشی یا راه حل‌های نرم‌افزاری غیررسمی هستند. اگر شرکت‌های سازنده گوشی‌های قابل تعمیر می‌خواهند در بلندمدت در عرصه رقابت باقی بمانند، باید به پشتیبانی نرم‌افزاری طولانی مدت برای محصولات خود توجه ویژه‌ای داشته باشند. حتی مقاوم‌ترین و قابل تعمیرترین گوشی اندرویدی نیز بدون دریافت آپدیت‌های منظم نرم‌افزاری در نهایت قدیمی و بلااستفاده خواهد شد.
شرکت‌هایی نظیر اپل و سامسونگ روی خوشی به ایده قابلیت تعمیر نشان نداده‌اند. با این وجود، فشارهای قانونی اخیر سبب شده تا ناگزیر به تغییر رویکرد شوند. اپل، برنامه تعمیر خودکار را به راه انداخته که به کاربران اجازه می‌دهد قطعات اورجینال را تهیه و پاره‌ای از مدل‌های آیفون را خودشان تعمیر کنند. سامسونگ نیز با وب‌سایت iFixit جهت عرضه بسته‌های تعمیری برای گوشی‌های گلکسی همکاری کرده، اما این مشارکت پس از گذشت دو سال به اتمام رسید.
در این میان، عملکرد گوگل در قیاس با سامسونگ، با برداشتن گام‌هایی در راستای بهبود قابلیت تعمیر در سری پیکسل، بهتر بوده است. این کمپانی با iFixit در زمینه ارائه راهنماهای رسمی و قطعات مورد نیاز برای تعمیرات شخصی همکاری داشته است. با این حال، قطعاتی نظیر باتری کماکان به صورت چسبانده عرضه می‌شوند و اغلب تعمیرات مستلزم دانش فنی تخصصی هستند. علی‌رغم این مسائل، افزایش تعامل گوگل در مبحث حق تعمیر می‌تواند سایر شرکت‌ها را تحت تأثیر قرار داده تا از این روند پیروی کنند.
اگرچه این شرکت‌ها برنامه‌هایی را برای تعمیر ارائه می‌دهند، اما اغلب این برنامه‌ها هزینه‌بر و دارای محدودیت‌هایی هستند. از همین رو، خدمات مستقل تعمیر به عنوان یک گزینه اقتصادی برای کسانی که در پی تعمیر گوشی‌های خود هستند، مطرح می‌شود. با اوج گرفتن جنبش حق تعمیر، ارائه‌دهندگان خدمات شخص ثالث می‌توانند شاهد افزایش تقاضا برای قطعات یدکی و خدمات تعمیر باشند.
بزرگ‌ترین دلیل منطقی برای تولید گوشی‌های تعمیرپذیر، تأثیر سودمند آن‌ها بر معضل زباله‌های الکترونیکی است. بر اساس یک گزارش، در سال ۲۰۲۲ میلادی حجمی برابر ۶۲ میلیون تن زباله الکترونیکی تولید شده و تخمین زده می‌شود که این رقم سالانه با نرخ ۲.۶ میلیون تن افزایش یابد. از آنجایی که گوشی‌های همراه نیز سهم قابل توجهی در این آمار دارند، تولید گوشی‌های قابل تعمیر می‌تواند از میزان آسیب‌های زیست‌محیطی بکاهد.
برخی از شرکت‌ها، نظیر فیرفون، پا را از مرز صرفاً تعمیرپذیری فراتر نهاده و توجه خود را بر تأمین مواد اولیه به شیوه‌ای اخلاقی متمرکز هستند. این شرکت تا جای ممکن از مواد بازیافتی بهره می‌گیرد. در مقابل، اکثر شرکت‌ها به دلیل استخراج غیراخلاقی منابع و رویه‌های کاری غیراصولی مورد انتقاد قرار گرفته‌اند. چنانچه آن‌ها رویکرد اخلاقی فیرفون را پیشه کنند، می‌توانیم شاهد دگرگونی چشمگیری در سطح صنعت، در حوزه پایداری و حفظ محیط زیست باشیم.
اگرچه گوشی‌های هوشمند تعمیرپذیر برای محیط زیست گزینه‌ای مطلوب‌تر به شمار می‌روند، اما موفقیت آن‌ها در گرو استقبال مردم است. بسیاری از افراد، به جای صرف وقت و هزینه برای تعمیر گوشی‌های قدیمی خود، خرید جدیدترین مدل‌ها را ترجیح می‌دهند. با این حال، همزمان با افزایش آگاهی عمومی نسبت به حجم فزاینده زباله‌های الکترونیکی، این نگرش می‌تواند دستخوش تغییر شود.
برای اینکه گوشی‌های با قابلیت تعمیر بتوانند نظر مخاطبان را جلب کنند، لازم است که عملکردی برتر را در کنار قیمت‌های رقابتی ارائه دهند. علاوه بر این، برای اطمینان از استقبال همگانی، این دستگاه‌ها باید در تعداد بیشتری از کشورها در دسترس قرار گیرند. چنانچه تولیدکنندگان بزرگ، سرمایه‌گذاری‌های بیشتری را در زمینه موبایل‌های تعمیرپذیر انجام دهند، این نوع گوشی‌ها می‌توانند به یک استاندارد تبدیل شوند.
دولت‌ها و گروه‌های حامی حقوق مصرف‌کنندگان نیز می‌بایست قوانین سخت‌گیرانه‌تری را در زمینه حق تعمیر وضع کنند. مقررات جدی‌تر می‌تواند شرکت‌ها را ملزم سازد تا دستگاه‌های خود را به گونه‌ای طراحی کنند که تعمیر آن‌ها ساده‌تر باشد. در نهایت، مصرف‌کنندگان از سیاست‌هایی منتفع خواهند شد که باتری‌های قابل تعویض و پشتیبانی نرم‌افزاری بلندمدت را اجباری می‌سازند.
چنانچه شرکت‌هایی نظیر گوگل، سامسونگ و اپل شاهد افزایش تقاضا برای قابلیت تعمیر باشند، احتمال دارد که در طراحی‌های ماژولار سرمایه‌گذاری کنند. برداشتن گام‌های کوچک در این زمینه می‌تواند به بهبود شرایط کمک کند. اگر شرکت‌های بزرگ به قابلیت تعمیر متعهد شوند، این امر می‌تواند کل صنعت را به سمت وضعیت بهتری هدایت کند.
گوشی‌های قابل تعمیر هرچند امروزه در مرکز توجه نیستند، اما تمایل روزافزون به پایداری، قوانین مرتبط با حق تعمیر و فناوری‌های کاربرپسند، در حال دگرگون کردن این شرایط هستند. شرکت‌هایی مانند فیرفون ثابت کرده‌اند که تعمیرپذیری یک امر دست‌یافتنی است، با این حال، پذیرش گسترده‌تر آن مستلزم فائق آمدن بر دغدغه‌های مربوط به هزینه، دسترسی و کارایی این دستگاه‌ها خواهد بود.
اگر تعداد بیشتری از برندهای مطرح دنیا از رویکرد شرکت‌هایی نظیر فیرفون پیروی کنند، گوشی‌های تعمیرشدنی می‌توانند از یک ایده نوظهور به یک انتخاب رایج تبدل شوند. گوشی‌های قابل تعمیر هنوز به یک استاندارد فراگیر تبدیل نشده‌اند، اما به عنوان طرح اولیه‌ای برای دستگاه‌های کاربرپسند با عمر طولانی‌تر، عمل می‌کنند.
دیدگاه ها