زخم بستر، زمانی اتفاق می‌افتد که روی پوست قسمتی از بدن، فشاری طولانی مدت وارد آید. این زخم معمولا در نواحی خاصی از بدن ایجاد می‌شود و اگر درمان نشود، خطرات بسیاری را برای بیماران ایجاد می‌کند.
درجات مختلف زخم بستر
زخم بستر، بر اساس عمق آن به ۴ درجه تقسیم می‌شود:
- زخم بستر درجه ۱: در این مرحله به پوست تنها آسیب سطحی وارد می‌شود.
- زخم بستر درجه ۲: دو لایه رویی پوست دچار آسیب می‌شوند.
- زخم بستر درجه ۳: دو لایه رویی پوست به انضمام لایه چربی زیر آنها، دچار آسیب‌دیدگی می‌شوند.
- زخم بستر درجه ۴: در این مرحله عمق زخم به حدی بوده که عضلات، تاندون‌ها، رباط‌ها و استخوان دچار جدی می‌شوند.
نواحی که معمولا بیشتر دچار زخم بستر می‌شوند عبارتند از:
- باسن
- استخوان دنبالچه
- پاشنه ها
- مچ پا
- لگن
- کمر
- آرنج
- شانه ها
- پشت سر
دو نوع زخم بستر دیگر نیز وجود داشته که در درجه بندی فوق جای نداشته ولی به شدت آسیب‌زا، دردناک و عمیق می‌باشد:
۱. زخم بستر خیلی عمیق و مشکوک
۲. زخم بستر شدیدا عمیقی که تهدید کننده زندگی فرد می‌باشد.
درمان درجات مختلف زخم بستر
اگر زخم بستر زود تشخیص داده شده و درمان شود، طی چند روز بهبود می‌یابد؛ ولی اگر زود درمان نشود، ممکن است به حدی عمیق و آسیب‌زا شود که درمان آن حتی تا چند سال نیز به طول انجامد.
زخم بستر درجه ۱
در این مرحله لایه رویی پوست کمی آسیب می‌بیند ولی هیچ زخمی ایجاد نخواهد شد.
علائم
- افرادی که پوست تیره‌تر دارند ممکن است رنگ پوستشان به آبی یا کبودی تغییر رنگ داده و افراد با پوست روشن، ممکن است پوستشان به قرمزی بزند.
- اگر پوست تغییر رنگ داده شده را با انگشتان خود فشار دهید و بعد از گذشت ۳۰ ثانیه تغییر رنگ همچنان به قوت خود باقی مانده باشد، به احتمال قوی زخم بستر در حال شکل‌گیری است.
درمان
اولین گام درمانی این نوع زخم بستر، برداشتن تمامی فشارهای اضافی از نواحی مشکوک به زخم بستر می‌باشد؛ چون اگر فشار بیشتری روی این نواحی وارد شود، پوست ممکن است زخم شود. اگر دراز کشیده اید بالشت و پتوی اضافی در پشت و زیر خود قرار داده تا جلوی وارد شدن فشار مازاد را بگیرید. تمیز و خشک نگه داشتن ناحیه آسیب‌دیده، یکی دیگر از گام‌های درمانی می‌باشد.
طول دوره نقاهت
اگر زخم بستر درجه ۱ زود تشخیص داده شود، درمان آن تا ۳ روز به طول خواهد انجامید.
زخم بستر درجه ۲
در این مرحله ۲ لایه اول پوست، اپیدرم و درم، دچار آسیب‌دیدگی شده و زخمی به نسبت سطحی روی پوست ایجاد می‌شود.
علائم
این درجه از زخم بستر ممکن است به دو شکل زیر ظاهر شود:
- زخم کم عمق و دهانه‌ای شکل
- تاول پر از سرم ( مایعی زرد یا شفاف)
این نوع زخم همچنین ممکن است علائم زیر را در بیمار ایجاد کند:
- چرک کردن زخم
- درد
- بافت قرمز شده و یا متورم
درمان
مشابه درمان زخم بستر درجه ۱، اول از همه باید تمامی فشارهای اضافی را از روی این زخم برداشته و سپس برای ادامه فرایند درمان، به پزشک مراجعه کنید. پزشکان نیز به طور معمول به بیماران توصیه می‌کنند تا زخم خود را همیشه خشک و تمیز نگه داشته و از پانسمان های مخصوصی برای پوشاندن سطح زخم به منظور جلوگیری از عفونی شدن آن استفاده کنند.
در حین درمان زخم بستر، دقت داشته باشید که آیا علائم زیر در شما نمایان شده است یا خیر:
- تب
- ترشحات ناشی از زخم عفونی
- شدید شدن درد
- قرمز شدن پوست
اگر چنین علائمی را در خود مشاهده کردید، به احتمال زیاد زخم شما عفونی شده است و باید هرچه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید .
طول دوره نقاهت
بهبودی کامل از زخم بستر درجه ۲، از ۳ روز تا ۳ هفته به طول خواهد انجامید.
زخم بستر درجه ۳
اگر زخم بستری به این مرحله برسد، معمولا دو لایه ابتدایی پوست (اپیدرم و درم) کاملا از بین رفته و علاوه بر این‌ها، بافت چربی زیر این دو لایه نیز دچار آسیب‌دیدگی شده است.
علائم
در این مرحله زخم بستر، شکلی سوراخ یا دهانه مانند پیدا کرده و بیمار به راحتی بافت چربی زیر پوست را می‌تواند ببیند؛ ولی ماهیچه ها یا استخوان را نباید ببیند.
در این‌جا نیز همانند زخم بستر درجه ۲، باید علائم بروز عفونت را در خود چک کنید. علائمی چون:
- بوی بد
- ترشحات چرکی
- قرمز شدن بافت
درمان
در اولین قدم باید به پزشک مراجعه کرده و درمان خود را آغاز کنید. معمولا برای بیمارانی که چنین درجه ای از زخم بستر را دارند، در اولین قدم داروهای آنتی‌بیوتیکی تجویز شده و نیز بافت‌های مرده پوست وی برداشته می‌شوند.
اگر هم بی‌تحرک باشید، پزشک معمولا استفاده از تشک و یا تخت مخصوصی که فشارهای مازاد وارد بر زخم بستر را کاهش می‌دهند، به شما توصیه خواهند کرد و پیشنهاد می‌کنند بیماران در بیمارستان برای مراقبت‌های ویژه بستری کنید یا از تیم درمان زخم بستر در منزل استفاده نمایید.
طول دوره نقاهت
زخم بستر درجه ۳، معمولا برای بهبودی کامل به ۱ تا ۴ ماه زمان نیاز دارد.
زخم بستر درجه ۴
شدیدترین نوع زخم بستر بوده که معمولا لایه چربی پوست را نیز از بین برده و به عمق ماهیچه‌ها، تاندون‌ها و رباط‌ها می‌رسد. در بعضی موارد، این عمق آسیب حتی به غضروف ها و استخوان نیز خواهد رسید. خطر عفونت کردن زخم نیز بسیار زیاد می‌باشد.
علائم
- درد شدید
- زهکشی بافت
- بافت مرده سیاه شده
- ایجاد اسکار یا همان بافت مرده سخت شده
درمان
افراد مبتلا به زخم بستر درجه ۴ باید در اسرع وقت به بیمارستان منتقل شده و روی آنها عمل جراحی انجام شود.
طول دوره نقاهت
بهبود چنین زخمی به ۳ ماه تا ۲ سال زمان نیاز دارد.
انواع دیگر زخم بستر
علاوه بر درجات ذکر شده در بالا، ۲ نوع دیگر از زخم بستر نیز موجود است که از آنها با عنوان
۱) زخم بستر خیلی عمیق و مشکوک ۲) زخم بستر شدیدا عمیقی که تهدید کننده زندگی فرد می‌باشد، یاد می‌شود.
تشخیص زخم بستر شدیدا عمیق، کاری بسیار دشوار بوده و باید برای تشخیص آن به بیمارستان‌‌‌های تخصصی زخم و عفونت مانند بیمارستان عرفان یا کلینیک‌های درمان زخم مانند کلینیک زخم آسا مراجعه کرد. زیرا چنین مراکزی دارای پزشکان متخصص در این زمینه هستند و یک پزشک عمومی نمی‌تواند نوع زخم بستر را به خوبی تشخیص دهد، چرا که نواحی زیرین زخم با موارد زیر پوشانیده شده است:
- پوست دلمه شده: زوائدی که به رنگ قهوه ای، زرد، سبز یا خرمایی به نظر می رسند. درصورت بروز چنین عارضه ای باید بیمار را فورا نزد پزشک برد و سریعترین درمان‌های زخم بستر را برای جلوگیری از عفونت و قطع عضو انجام داد.
- اسکار: بافت مرده و سخت شده‌ای که به رنگ‌های قهوه‌ای یا سیاه می‌باشد.
پزشک در این مرحله پس از تمیز نمودن محل زخم، قادر است عمق آن را تشخیص داده و سپس در صورت نیاز عمل جراحی روی آن انجام خواهد داد. تشخیص زخم‌های خیلی عمیق و مشکوک نیز کاری دشوار است؛ چراکه در سطح ممکن است علائمی شبیه زخم بستر درجات ۱ و ۲ داشته و در عمق، علائمشان مانند زخم‌های درجه ۳ و ۴ باشد. همچنین این نوع زخم ممکن است با بروز تاول‌های خونی و یا اسکار همراه باشد.
دیدگاه ها